De hoge energieprijzen dwongen ons in het voorjaar 2022 om de openbare verlichting te doven. Bewoners laten zich nu massaal horen. Mensen voelen zich minder veilig op straat. Daar kunnen we niet doof voor blijven.

De verlaagde energieprijzen maken het mogelijk om de zaken opnieuw te bekijken. Sterker nog, net omdat we de zaken herbekijken zetten we vandaag een grote stap vooruit op het vlak van verledding en dus ook op het vlak van duurzaamheid. Vandaag kunnen we er in slagen om sociale veiligheid te laten sporen met een ambitieuze energiebesparing. Dat was een jaar geleden niet mogelijk.

Een jaar geleden

In het voorjaar van 2022 explodeerden de energieprijzen. Enig cijferwerk op dat moment deed ons toen vrezen dat de energiefactuur zou stijgen van ongeveer 2,5 miljoen euro naar meer dan 7 miljoen euro. Toen vreesden we ook dat deze factuur op dat niveau zou blijven!

Het budget stond op dat moment al zwaar onder druk en dus was er een uitdrukkelijke vraag naar besparingsmaatregelen op het vlak van energie.

Voor de openbare verlichting hadden we weinig mogelijkheden op dat moment. Gezien er niet kon worden gedimd, was het alles aan of alles uit. Op deze vraag konden we dus enkel inspelen door te doven. Daarom besliste het stadsbestuur toen om vanaf februari 2023 de straatverlichting te doven tijdens 4 van de 7 nachten in week, namelijk van zondag- tot en met woensdagnacht, en dit telkens tussen middernacht en 5 uur 's morgens. Op donderdag-, vrijdag- en zaterdagnacht wordt er niet gedoofd.

Gedeeltelijk doven

We besloten om gedeeltelijk en niet volledig te doven. Op vraag van vele lokale besturen had netbeheerder Fluvius een aanbod voor doven en besparing van de openbare verlichting uitgewerkt. Heel wat steden en gemeenten zijn daar op ingegaan en hebben vandaag een doofbeleid. Meestal ging dit over elke nacht doven tussen 24u en 5u, of variaties hierop.

We gingen echter niet in op het standaardaanbod. Als stad met veel studenten en een bruisend cultureel leven kozen we voor een alternatief doofbeleid: het doven werd beperkt tot 4 nachten en dit tussen middernacht en 5u ’s ochtends. Op donderdag, vrijdag en zaterdag bleef het licht de hele nacht branden.

De keuze om gedeeltelijk te doven drong zich op uit noodzaak, door de hoge energieprijzen. Besparen op energie is sowieso ook nodig om onze klimaatdoelstelling te halen.

Monitoren en evalueren

Tegelijk gaven we aan het doofbeleid van nabij op te volgen en te evalueren. We gaven de opdracht aan de diensten om alle klachten en opmerkingen minutieus op te volgen. En stelden daarbij een evaluatie voorop na het doorlopen van alle seizoenen. We willen immers de vinger aan de pols houden op vlak van onveiligheid en impact op het onveiligheidsgevoel.

Bovendien was het doven nooit een eindpunt maar wel een beginpunt. Samen met de beslissing om gedeeltelijk te doven, beslisten we ook om te verledden.

Wat is verledden?

Verledding is 40-50% voordeliger in verbruik. Led-lampen verbruiken niet alleen minder. Led-verlichting kan lamp per lamp gestuurd of gedimd worden. Hierdoor kunnen we de openbare verlichting op maat afstemmen op het gebruik van de buurt-straat-fietspad-wandelweg-groengebied. In die zones kunnen we zelfs werken met diep-dimmen (tot 70% van de capaciteit dimmen).

Kortom, verlichten waar het moet en dimmen waar het kan.

Huidige situatie

Het stadsbestuur kreeg ondertussen vanuit diverse hoeken signalen over het onveiligheidsgevoel bij gedoofde openbare verlichting. Hoewel er geen aantoonbare stijging van criminaliteit, incidenten of ongevallen is , voelen heel wat mensen zich onveilig. Ze nemen niet meer deel aan sommige activiteiten of kiezen andere routes. Dat is niet de bedoeling en daar houden we rekening mee. Het doofbeleid wordt daarom gewijzigd.

Dankzij de gedaalde energieprijzen kunnen we hier makkelijk op bijsturen én is er meer ruimte om te investeren in led-verlichting.

Wat verandert er nu?

1. We vormen tegen 2030 de openbare verlichting volledig om naar led. Via een investering van 5 miljoen euro in 2024 gaan we deze verledding een boost geven. Hiervoor worden de nodige budgetten en operationele acties voorzien. Om tegen 2030 100% led te zijn zullen we ongeveer 16 miljoen euro investeren. We zullen meer dan 24.000 lampen vervangen. Het resultaat is wel dat we in 2030 bijna 4 miljoen kWh besparen!
2. Om de mogelijkheden van de slimme led-verlichting maximaal te gebruiken maken we een gebruiksplan op voor de led-verlichting. Dit plan streeft naar ‘de juiste verlichting op de juiste plaats op het juiste tijdstip’, met als doel het veiligheidsgevoel en de verkeersveiligheid te verbeteren, de lichtpollutie te beperken en energie te besparen. De verlichting is dan sneller en flexibeler aan te passen. Dat komt van pas bij stadsevenementen, zoals bijvoorbeeld bij het Lichtfestival. Maar we kunnen zo ook flexibeler inspelen op toekomstige prijsstijgingen van de energie.
3. Dankzij de engagementen op vlak van verledden, kunnen we het doofbeleid terugdraaien. Dit betekent dat de openbare verlichting over het hele grondgebied terug elke nacht zal branden, al zal dit in de toekomst veel duurzamer gebeuren.

Met deze acties kunnen we tegelijkertijd onze duurzaamheidsambities verder waarmaken én hebben we oor voor de nood aan een veiliger gevoel.