Dit opiniestuk verscheen op 25 juni 2019 in De Morgen.
Ongetwijfeld kijken een aantal politici en opiniemakers tevreden terug op de voorbije dagen, want de Mobiscore werd snel en vakkundig afgeserveerd. Dat is jammer, want de Mobiscore kan een handig instrument zijn voor een beter beleid rond mobiliteit en wonen.
Natuurlijk, het is juist dat de Mobiscore niet echt handig in de markt werd gezet. Maar vooral de wijze waarop ze knullig aan fiscaliteit werd gekoppeld en de daaropvolgende al te snelle, soms nijdige reacties, maken dit instrument enkele dagen na de voorstelling al vleugellam.
"Het gaat niet over de waarde van uw woning. Het gaat over wat uw politieke verantwoordelijken doen met de informatie die de Mobiscore biedt." Filip Watteeuw
In Vlaanderen en België hebben we een traditie om fundamentele problemen te omzeilen. We discussiëren vaak vlijmscherp over bijzaken, maar van de essentie blijven we veelal ver weg. Daarom wankelt ons pensioenstelsel. Daarom kwakkelt onze energievoorziening. En daarom brokkelt onze infrastructuur verder af. Het overhaast en brutaal dumpen van de Mobiscore is alweer een illustratie van dat maatschappelijke vermijdingsgedrag. Want met het dumpen van dit instrument zijn de problemen rond onze mobiliteit en ruimtelijke ordening natuurlijk niet opgelost. Wel integendeel.
Onze wegen blijven verder dichtslibben. De files worden langer en doen zich frequenter voor. Ondertussen gaan de ruimtelijke versnippering en verharding gewoon voort. Al deze problemen negeren brengt hoge maatschappelijke kosten met zich mee, en die kosten zullen in de toekomst alleen maar stijgen. Van economische kosten van files tot wateroverlast, van slechter wordende luchtkwaliteit tot (verkeers)onveiligheid: we moeten onze mobiliteit en onze ruimtelijke ordening dringend anders organiseren.
Stad-platteland: valse tegenstelling
Daarom hebben we de moed nodig om de Mobiscore – ondanks de beperkingen die het instrument in zich draagt – onbevangen te bekijken. Het is absoluut mogelijk om met dit instrument op een positievere manier om te gaan.
Wat de Mobiscore niet is: een instrument om de waarde van landelijk gelegen huizen te kelderen. Waar men de voorbije decennia ook bouwde, beleidsmakers vonden het allemaal prima; het zou dan ook hoogst oneerlijk zijn om huiseigenaars vandaag financieel te treffen omwille van de ligging van hun woning. Nee, beleidsmakers kunnen zelf zorgen voor een positieve kentering.
Beschuldigend naar het platteland en zijn bewoners kijken is niet nodig en niet wenselijk. Onze steden halen goede scores, maar dat is geen reden voor stedelingen om zelfgenoegzaam neer te kijken op het platteland. Sterker nog: de goede Mobiscores betekenen vooral dat duurzame mobiliteit, met meer openbaar vervoer en meer fietsen, ambitieuzer en sneller kan dan vandaag het geval is.
Gent en Leuven hebben met hun circulatieplannen getoond dat het mogelijk is om de overstap naar duurzame mobiliteit – de zogeheten modal shift – te versnellen. Maar het kan nog veel beter. Als we de modal shift in de steden kunnen en durven versnellen, dan zal dat een positieve impact hebben op ons globale mobiliteitssysteem.
De Mobiscore laat ook toe om het openbaar vervoer gestructureerd uit te bouwen. Als we ze koppelen aan de bevolkingsdichtheid, dan kunnen we onze inspanningen eerst richten op de gebieden waar we het grootste positieve effect mogen verwachten. Neem autodelen. Op dit moment richten autodeelorganisaties zich vooral op stedelijke gebieden. Dat hoeft niet zo te blijven. Autodelen kan soelaas brengen in gebieden met een (voorlopig) zwakke Mobiscore. Beleidsmakers kunnen dat stimuleren door de vergunningen die autodeelorganisaties krijgen voor parkeerplaatsen in stedelijke gebieden, te koppelen aan het aanbod in gebieden met een zwakkere Mobiscore.
Wonen
De Mobiscore kan ook een krachtig hulpmiddel zijn in ons woonbeleid. Volgens het Federaal Planbureau komen er tegen 2050 maar liefst 478.000 nieuwe huishoudens bij in Vlaanderen, vooral als gevolg van de toenemende gezinsverdunning. We zullen dus heel wat bijkomende wooneenheden nodig hebben. Het zal voor grote problemen zorgen als we die onoordeelkundig om het even waar inplanten, en dat zeker niet alleen op het vlak van mobiliteit. De Mobiscore kan zorgen voor een weloverwogen woonkernversterking, dat wil zeggen dat we nieuwe woningen, scholen en winkels beter afstemmen op de voorzieningen en woonkernen die er vandaag al zijn.
Daarom heeft de Mobiscore heel wat potentieel voor landelijke gemeenten die vandaag zwak scoren. Precies op deze plekken is het heel interessant om na te gaan waar het het meest aangewezen is om bouwplannen te maken.
Het klopt dat de Mobiscore allerlei beperkingen heeft. Maar vandaag wordt de discussie naast de kwestie gevoerd. Het gaat niet over de waarde van uw woning. Het gaat over wat uw politieke verantwoordelijken doen met de informatie die de Mobiscore biedt. Op het vlak van ruimtelijke ordening en mobiliteit kan de Mobiscore een enorme hulp zijn voor beleidsmakers. De fundamentele problemen blijven de ongebreidelde versnippering en verdergaande verharding. Laten we daarover discussiëren.
